خلخالیم؛ ساعد وثوقی کرکزلو* / به «خلخال، بام آبی آذربایجان» خوش آمدید؛ این متن خوشامدگویی است که از دو سال پیش روی تابلوی آبی‌رنگی در ورودی‌های شهر تاریخی، زیبا و خنک خلخال جا خوش کرده و چشم و دل رهگذران را نوازش می‌دهد و دور نیست روزی که به برندی خوش‌ترکیب در ذهن ساکنان و مسافرانش تبدیل شود.

موضوع این است که «برندسازی برای شهرها» از نیم قرن پیش شروع شده و در این مدت مدیران شهری در سراسر جهان تلاش زیادی به خرج داده‌اند تا به فراخور ظرفیت‌ها، امکانات، فعالیت‌ها، چشم‌انداز و سیاستگذاری‌ها، برندی ساخته و آوازه‌ای برای شهرهای خود دست و پا کرده و از این طریق، فرصتی برای کسب مزایا و منافع اقتصادی، فرهنگی، گردشگری، تجاری، بازرگانی و... ایجاد کنند. درواقع، مدیران شهری تلاش می‌کنند با برجسته‌سازی یکی از ویژگی‌های شهرهای تحت مدیریت، تصویری زیبا در اذهان مردم ایجاد کنند و با استفاده از آن ویژگی که می‌تواند تاریخی، طبیعی، فرهنگی، معنوی، مکانی و... باشد، با جذب سرمایه‌گذاران و گردشگران به تولید ثروت بپردازند و سطح آموزش، حمل و نقل، سلامت و خدمات عمومی را ارتقا دهند.

خوشبختانه در دوره شهردار پیشین خلخال، سرکار خانم جوادی این مهم با جمعی از صاحبان اندیشه در زمینه‌های مختلف از جمله جامعه‌شناسان شهری، روان‌شناسان، اهالی رسانه، مدیران شهری و جمعی از مردم مطرح و با ارائه پیشنهادها و استدلال‌های گوناگون از ویژگی‌های ارزشمند خلخال بزرگ، ترکیبات مختلف واژگانی کنار هم چیده شد و آنچه در پایان، همه روی آن اتفاق نظر داشتند، «بام آبی آذربایجان» بود، آن هم با استدلال‌های زیر:

- خلخال مرتفع‌ترین شهر آذربایجان پرافتخار است؛ بنابراین، «بام» مناسب‌ترین واژه‌ای است که هم می‌تواند به َارتفاع بالای خلخال اشاره داشته باشد و هم در صدر بودن و برتری و بلندی و رفعت جایگاه این خطه زیبا و زرخیز را به رخ بکشد؛ همانگونه که به شهر یاسوج، بام ایران گفته می‌شود و البته چندین شهر دیگر ادعای بام بودن دارند.

اما چرا بام آذربایجان به رنگ آبی درآمد؟

اول- یکی از مشکلات جهان امروز که گاه در کلانشهرها به بحران هم تبدیل می‌شود، نداشتن آسمان آبی و وجود آلودگی‌ها، گرد و غبار، ذرات آلاینده و مضر برای سلامتی است، اما خوشبختانه آسمان خلخال، صاف و شفاف و آبی است و این همان ویژگی است که انسان امروز در به در، در جست و جوی آن است.

دوم- از بحران‌های دیگری که جهان امروز را گرفتار خود کرده، اقلیم خشک و بی‌آب و علف است؛ به گونه‌ای که اندیشمندان، جنگ آینده جهانی را پیکار بر سر کم‌آبی و بی‌آبی پیش‌بینی کرده‌اند و در سال‌های اخیر، مردم ما هم در جای‌جای ایران این مشکل و گاه بحران را به چشم دیده یا شنیده‌اند و باز هم ما در خلخال جزو خوشبخت‌ترین انسان‌های عصر حاضریم که در منطقه سبز آبی کشور قرار گرفته‌ایم. ما نه تنها مشکل بی‌آبی نداریم، بلکه «بام آبی آذربایجان» در احاطه چشمه‌سارها، آبشارها و رودخانه‌های خروشان و لبریز از آب است.

سوم- رنگ‌ها معانی ادراک‌شده جهانی دارند و احساسات، تجربیات و هیجانات را منتقل می‌کنند و به گفته کارل جونگ، روانپزشک سوئیسی: «رنگ‌ها زبان مادری ناخودآگاه هستند» و درباره هویت و شخصیت یک برند صحبت می‌کنند. در این میان، رنگ آبی در نزد مردمان جهان، بسیار مثبت است و می‌تواند احساس اعتماد، صداقت، امنیت و مسئولیت‌پذیری را به بینندگان القا کند. آبی شما را به آسمان می‌کشاند و نیز به آب، دریا، هوا و سفر. با احساس آزادی، پاکی، رویاها و گردشگری ارتباط دارد. آبی، رنگ آفرینش و آرامش است و انسان امروز از هر جای دنیا در پی کسب اعتماد، امنیت و آرامش شهر به شهر خواهد گشت و به سرزمین اساطیری ما خواهد رسید؛ اگر خلخال را بام آبی آذربایجان بشناسد و بشناسانیم‌.

چهارم- ترکیب واژگانی "بام آبی آذربایجان" و واج آرایی چشم نواز و دلنشین حروف الف و ب و هماهنگی و زیبایی گرافیکی آن، در ذهن و دیده مخاطبانش نشسته و توانسته رضایت مردم را جلب کند.

پنجم- برندها از ویژگی‌ها ساخته می‌شوند، نه از شباهت‌ها؛ بنابراین، با تشبیه خلخال به «زر» یا «نگین» که البته تکراری و کلیشه‌ای هم شده است، نمی‌توان صاحب برندی بروز و در شأن خلخال بود. اما خلخال می‌تواند برای همیشه «بام آبی آذربایجان» باشد؛ برندی خوشنام، خوش‌تراش و خوش‌ترکیب که تا سال‌ها می‌تواند در ذهن و فکر هر بیننده‌ای رسوخ کرده و در یادها باقی بماند.

ششم- امروز، مدیریت شهری، مردم و رسانه‌ها می‌توانند بی‌توجه به حاشیه‌ها، دست در دست هم نمای خانه ها، دیوارها، پنجره ها، نرده ها، جداول و... را با رنگ آبی درهم آمیزند و با مراقبت از آسمان آبی و زمین پاک خلخال، آب و آبادانی را برای دیگر شهرهای سرزمین پهناور ایران، به تصویری ماندگار تبدیل کنند.

* روزنامه نگار و مشاور رسانه‌ای نماینده خلخال و کوثر