پروژه فروسیلیس خلخال با سرمایه گذاری 114 میلیون دلاری (1300 میلیارد تومان) و با مشارکت 50 درصدی سرمایه گذار خارجی در شهرستان خلخال احداث می شود. این پروژه پس از تکمیل و توسعه بالغ بر 1500 نفر شغل در استان اردبیل ایجاد خواهد کرد به طوری که بالای 90 درصد کارکنان از مردم بومی منطقه خواهند بود./ غبار تولیدی کارخانه فروسیلیس عمدتا میکروسیلیکا می باشد، که به هیچ وجه سرطان زا نیست

منطقه خلخال به لحاظ نزدیکی به معادن سیلیس مورد نیاز طرح، جاده های دسترسی مناسب و نیز روحیه همکاری بالای مردم و مسئولین شهرستان برای راه اندازی این کارخانه انتخاب شده است. همچنین از دلایل دیگر انتخاب شهرستان خلخال، محرومیت زدایی از این منطقه و اشتغال زایی برای جوانان این خطه می باشد.

گروه مهندسین مشاور فرارون مسئولیت اجرا و راه اندازی این کارخانه را بر عهده دارد که دارای 30 سال سابقه در زمینه صنعت کوره های قوس الکتریکی ( electric arc furnace ) می باشد و 9 کارخانه فروآلیاژ را در داخل و خارج از کشور راه اندازی کرده است.

در خصوص ملاحظات زیست محیطی این طرح تمامی تدابیر لازم صورت گرفته و علاوه بر رعایت حداقل فاصله از روستا، طبق قوانین سازمان محیط زیست، از آخرین تکنولوژی موجود برای غبارگیری استفاده خواهد شد. به گفته مجری طرح، در کارخانه فروسیلیس خلخال بروزترین و پیشرفته ترین سیستم کوره ی قوس الکتریکی و غبارگیری در ایران، مطابق استاندارد های بین الملی به کار گرفته خواهد شد. در این کارخانه از سیستم غبارگیری کیسه ای

( Bag house filter (، که بهترین و کارآمد ترین روش جهت جداسازی گرد و غبار موجود در گاز های خروجی کوره است، استفاده خواهد شد. با استفاده از این روش امکان رسیدن به راندمان غبارگیری 99 درصد امکان پذیر می باشد. هزینه تاسیسات غبارگیر به کار رفته در کارخانه، به ازای هر کوره بیش از 10 میلیارد تومان می باشد که بیشترین هزینه صرف شده برای فیلتر در کلیه صنایع فلزی و غیرفلزی است.

صرف این هزینه بالا برای فیلتراسیون به دو دلیل زیست محیطی و اقتصادی است. در وهله اول سلامت مردم شریف منطقه خلخال و ملاحظات زیست محیطی برای سرمایه گذاران و گروه مهندسین مشاور از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین رهاسازی غبار میکروسیلیکا به جو از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست زیرا هر تن میکروسیلیکا در بازار )مطابق قیمت سال 97 ) 420 هزار تومان ارزش دارد. لذا غبار تولیدی توسط سیستم غبارگیری فوق پیشرفته جمع آوری شده و ضمن تضمین سلامت کارکنان شرکت و مردم منطقه، به بازار عرضه خواهد شد.

میکروسیلیکا که بخش عمده گرد و غبار تولیدی کوره های قوس الکتریکی را در صنایع فروآلیاژ تشکیل می دهد، ماده ای ارزشمند است که در صنایع متعددی کاربرد دارد. در کارخانه فروسیلیس خلخال، به طور ماهانه، به ارزش حدود 350 الی 400 میلیون تومان میکروسیلیکا جمع آوری شده و به بازار عرضه خواهد شد. این ماده در تولید بتن با استحکام بالا، ژل های سیلیکاتی آب بندی، لوازم آرایشی و سد سازی کاربرد دارد. به طوری که ساخت سد های بتنی بدون استفاده از میکروسیلیکا به عنوان افزودنی میسر نیست. به عنوان مثال، غبار تولیدی کارخانه فروسیلیس ازنا )اجرا شده توسط گروه مهندسین مشاور فرارون( به مدت سه سال جهت احداث سد کرخه به فروش رسید.

کشور های اروپایی ها مانند المان، نروژ، فرانسه و همچنین امریکا، روسیه و چین حدود نود و پنج درصد فروسیلیس دنیا را تولید می کنند. تولید فروسیلیس در ایران قدمت 26 ساله دارد و تاکنون حدود ده کارخانه فروسیلس راه انداری شده است. گروه مهندسین مشاور فرارون )مشاور طرح فروسیلیسیم خلخال( اجراکننده طرح های متعددی 1 کیلومتری از کلیه / در سطح کشور بوده است. در صورت احداث کارخانه فروسیلیسیم خلخال، فاصله حدود 5 روستاهای اطراف رعایت خواهد شد. این در حالی است که در بسیاری از کارخانه های فروسیلیس سطح کشور حتی این فاصله رعایت نشده، لیکن هیچ مشکل زیست محیطی و بهداشتی برای مردم منطقه ایجاد نکرده است.

به عنوان نمونه کارخانه فروسیلیس ازنا، مشابه فروسیلیسیم خلخال، در استان لرستان احداث شده است که تا شهر مومن آباد حدود 120 متر فاصله دارد. همچنین سه کارخانه در استان همدان واقع شده )شامل کارخانه فروسیلیس پارس غرب که توسط گروه مهندسین فرارون راه اندازی شده است( که تا شهر جوکار تنها 1 کیلومتر فاصله دارد.

کارخانه احداث شده در شهرک صنعتی اشتهارد تا شهر اشتهارد دو کیلومتر فاصله دارد. کارخانه فروسیلیس کاشان نیز در کنار شرکت سایپا کاشان ساخته شده است. فروسیلیس خمین واقع در شهرک صنعتی خمین تا شهر خمین 1 کیلومتری از / حدود 7 کیلومتر فاصله دارد. این در حالی است که در احداث کارخانه فروسیلیس فاصله حدود 5 تمامی روستاهای اطراف رعایت می شود )مطابق قوانین سازمان محیط زیست( و فاصله کارخانه تا شهر خلخال در حدود 16 کیلومتر )فاصله ی هوایی( می باشد.

ضمنا غبار تولیدی کارخانه فروسیلیس عمدتا میکروسیلیکا می باشد، که به هیچ وجه سرطان زا نیست. سرطان زا بودن سیلیس، که سیلکوزیست ایجاد می کند، در اثر خاک سیلیس تولید شده هنگام خردایش در معدن و تنفس خاک حاصله ایجاد می شود. لیکن غبار تولیدی کارخانه فروسیلیس به صورت میکروسلیکا بوده، دارای شکل امرف می باشد و برخلاف خاک سیلیس، به دیواره ریه نمی چسبد. همچنین گرد و غبار تولیدی بعلت سنگینی، بشکل معلق عمل نکرده و در شرایط عادی حداکثر تا ده متر )در ارتفاع پایین( جابجا می شود.

در پایان خاطر نشان می شود که پروژه عظیم فروسیلیس خلخال با رعایت ملاحظات زیست محیطی و در نظر گرفتن سلامت مردم شریف و با فرهنگ منطقه خلخال، تحولی عظیم، نه تنها در سطح منطقه، بلکه در سطح استان از نظر اقتصادی ایجاد خواهد کرد. احداث این کارخانه ضمن ایجاد اشتغال برای جوانان بومی منطقه شرایط را برای حضور سایر صنایع مرتبط فراهم می کند.

فیصل اسبقیان

کارشناس ارشد مهندسی مکانیک و نماینده سرمایه گذار در استان